این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که عده‌ای در فضای مجازی با بیان شایعاتی مبنی بر خطر ابتلای طلاب به کرونا و بوجود آمدن آلودگی‌های زیست محیطی و... سعی برجلوگیری آن دارند درحالی موضوع کفن و دفن اموات فوت شده بر اثر کرونا با نظارت دقیق وزارت بهداشت انجام می‌شود.  درخصوص اطلاع از آخرین جزئیات این تصمیم و فرایند طی شده برای اجرای این کار گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام علی‌اصغر سهرابی مدیرکل تبلیغات اسلامی استان تهران انجام دادیم که در ادامه تقدیم می‌شود.

درخصوص چرایی و چگونگی لزوم انجام غسل و کفن برای اموات درگذشته براثر کرونا توضیح دهید.

در فرهنگ دینی ما پیکر مؤمن احترام خاصی دارد و احکام متعددی برای انجام تشریفات دفن پیکر مسلمان در شرع بیان شده و این احکام کاملاً روشن نشان می‌دهد که پیکر یک مسلمان چقدر محترم است است و اهمیت دارد حتی اگر جنینی باشد که در فرایند طبیعی به دنیا نیامده و سقط شده است. بر این اساس کاری واجب شرعی است که باید احکام درباره اموات اجرا شود.

غسل و کفن اموات فوت شده برثر بیماری کرونا طبق پروتکل وزارت بهداشت انجام می‌شود

اما درخصوص جان باختگان بر اثر ابتلا به ویروس کرونا مسائل متعدد و دغدغه‌های بهداشتی، اجتماعی و فقهی وجود دارد که در این راستا پروتکل‌هایی توسط وزارت بهداشت صادر شده که اموات براساس باید تغسیل و تدفین شوند.

دستور‌العمل وزارت بهداشت برای تدفین اموات حاصل یک ماه تحقیق و پژوهش است

پروتکل و دستورالعملی که گفتید چگونه تدوین شده و آیا شما هم بر نگارش آن نظارت داشتید؟

این دستورالعمل حاصل بیش از یک ماه پژوهش و بررسی بر روی جنبه‌های مختلف ویروس کرونا است. عزیزان وزارت بهداشت جنبه‌های مختلف را برای این کار را بررسی کردند تا خدای ناکرده دچار آسیب‌های بیشتری از جمله مشکلات زیست محیطی نشویم. در این راستا جلسات مختلفی با وزارت بهداشت داشتیم و نهایتاً این دستورالعمل از سوی وزارت خانه ابلاغ شد.

درباره دستورالعمل وزارت بهداشت کمی بیشتر توضیح دهید و جنبه‌های مختلف آن را برای مخاطبان بازگو کنید.

از زمان شیوع ویروس کرونا، فرآیند دفن اموات با دقت و ملاحظات زیادی انجام می‌شد. اینکه کجا دفن شوند، عمق قبر چقدر باشد، شکل تجهیز میت چگونه باشد و... این امر در جامعه بازتاب‌هایی هم داشت اما نهایتاً وزارت بهداشت به جمع‌بندی نهایی و رسمی رسید که امروز بر اساس آن پیکر اموات در گذشته بر اثر ابتلا به کرونا دفن می‌شوند.

اجساد فوت‌شدگان بر اثر کرونا خطر بیشتری از بیماران زنده ندارند

از جمله مفاد دستورالعمل وزارت بهداشت این است که اجساد بیماران مبتلا به کرونا خطر بیشتری از بیماران زنده ندارند و حتی با توجه به تنفس بیماران زنده و اینکه از آب استفاده می‌کنند و آب حاصل از استحمام آنها وارد شبکه فاضلاب شهری می‌شود خطر اموات از بیماران زنده هم کمتر است، اما با توجه به اینکه ما از بیماری‌های واگیردار مانند طاعون، ربا و... ذهنیت تاریخی داریم از پیکر اموات در گذشته بر اثر ابتلا به کرونا یک ترس غیر واقعی داریم.

براساس نظر وزارت بهداشت امکان غسل قربانیان کرونا وجود دارد پس تیمم جایز نیست

نکته دیگر این است که با توجه به بررسی جوانب مختلف توسط وزارت بهداشت امکان غسل دادن اموات درگذشته بر اثر بیماری کرونا وجود دارد. در این زمینه مراجع تقلید فرموده‌اند: اگر امکان غسل وجود نداشت میت را تیمم کنید. در شرع اسلام غسل و تیمم دو راه در کنار هم نیستند که بتوانیم یکی از آنها را انتخاب کنیم، بلکه اولویت این است که اموات باید غسل داده شوند حتی به فتوای رهبری این کار اگر مستلزم صرف هزینه هم باشند باید انجام شود. هزینه می‌تواند در تهیه تجهیزات برای غسل دادن و یا دفع پسماندها و فاضلاب این کار باشد، در هر صورت باید احترام پیکر مسلمان حفظ شود و با انجام مراسم شرعی دفن شود.

به گفته معاون وزیر بهداشت تیمم پیکر‌ها خطر بیشتری از غسل دارد

در این راستا در جلسه‌ای معاون وزیر بهداشت گفتند که فرایند تیمم خطر و آلودگی بیشتری از فرآیند غسل دارد زیرا پیش از انجام غسل بر میت، بدن با محلول‌های خاصی که ترکیبات آن را وزارت بهداشت تعیین کرده و در اختیار ما قرار داده و کاملاً ضد عفونی می‌شود و حتی ادعای عزیزان در وزارت بهداشت این است که با این کار بدن میت تقریباً مانند پیکر میت عادی می‌شود که به مرگ طبیعی از دنیا رفته است. در حالیکه در فرآیند تیمم این اتفاق نمی‌افتاد و پیکر بدون ضدعفونی تیمم داده می‌شد سپس کفن و دفن انجام می‌شد.

اگر ضوابط وزارت بهداشت رعایت شود لزومی ندارد محل غسل و محل دفن جدا باشد

از جمله شبهاتی که در این راستا مطرح می‌شود این است که محل غسل اموات و محل دفن اموات هم باید از امواتی که به صورت عادی از دنیا رفته‌اند جدا باشد، در این زمینه هم توضیح دهید.

اگر موضوع شست‌وشو و غسل و کفن اموات درگذشته بر اثر کرونا کاملاً رعایت شود هیچ ضرورتی ندارد که محل غسل اموات کرونایی با اموات عادی جدا باشد و این کار را می‌توان باهم انجام داد، همچنین درخصوص محل دفن هم طبق پروتکل رسمی وزارت بهداشت الزامی ندارد که پیکر با فاصله از اموات عادی دفن شود، البته دستورالعملی برای اموات درگذشته بر اثر کرونا تعیین شده که اگر رعایت شود این عزیزان هم قابل دفن در همه قبرستان‌ها هستند. در این زمینه هیچ محدودیتی نداریم و بر اساس ضوابط تعیین شده می‌توانیم این کار را انجام دهیم.

شایعه‌سازی افراد نا‌آگاه فقط باعث نگرانی مردم می‌شود

یکی دیگر از شبهاتی که برخی افراد مطرح می‌کنند موضوع آب‌های پسماندی است که از شست‌وشوی اموات فوت شده  بر اثر کرونا حاصل می‌شود و دفع آن ممکن است خطراتی به دنبال داشته باشد. در این خصوص چه تصمیماتی گرفته شده است.

همانطور که گفتید در خصوص پسماندهای آب شست‌وشوی اموات که حجم زیادی هم دارد و ممکن است ورود آن به شبکه فاضلاب نگرانی‌هایی به وجود آورد حرف‌هایی در فضای مجازی بیان شده که لازم است پاسخ بدهم. متأسفانه افرادی که در این زمینه تخصص و اطلاعات لازم را ندارند با بیان حرف‌هایی جامعه را نگران می‌کنند که از جمله آن همین موضوع پسماند حاصل از غسل اموات درگذشته بر اثر بیماری کرونا است که آیا وارد شبکه فاضلاب می‌شود؟ و آیا اثر مخرب زیست محیطی و بهداشتی دارد یا نه؟

پساب حاصل از غسل اموات فوت شده براثر کرونا در مخازنی جمع‌آوری، تصفیه و ضدعفونی می‌شود

اولاً باید بگویم پیش از شیوع بیماری کرونا هم افراد زیادی بر اثر بیماری‌های عفونی از دنیا می‌رفتند و پیکر این افراد هم غسل داده می‌شد و پساب حاصل از غسل آنها هم خطرناک بود، از این رو سازمان بهشت زهرا پیش از این برای این موضوع چاره‌ای اندیشیده و این آب‌ها در مخازن جمع‌آوری و تجمیع می‌شود و سپس تصفیه و ضدعفونی می‌شود. ضمن اینکه فرایند غسل و کفن اموات فوت شده براثر کرونا کاملاً بر اساس دستورالعمل وزارت بهداشت انجام می‌شود و پیکر این اموات پیش از شست‌وشو کاملاً ضدعفونی می‌شوند و همه این

پسماندها هم تجمیع و سپس تصفیه و ضدعفونی و دفع می‌شود.

اطمینان می‌دهم کار غسل و کفن براساس دستور‌العمل دقیق وزارت بهداشت انجام می‌شود

متأسفانه این روزها عده‌ای ناآگاه با دادن اطلاعات غلط نگرانی‌هایی برای مردم به وجود آورده‌اند و من یک بار دیگر اطمینان می‌دهم که این کار طبق ضوابط و دستورالعمل وزارت بهداشت انجام می‌شود و عزیزان وزارت بهداشت هم این دستورالعمل را طی پژوهشی و تحقیقاتی که بیش از یک ماه زمان برده تدوین کرده و در اختیار ما قرار داده‌اند.

کار غسل و کفن را عده‌ای طلبه به صورت داوطلبانه انجام می‌دهند

کار غسل و کفن اموات فوت شده بر اثر بیماری کرونا را گویا عده‌ای از طلاب به صورت داوطلبانه انجام می‌دهند در این خصوص هم توضیح دهید.

بله، این روزها با مجاهدت و میدان‌داری طلبه‌های جوان فرایند غسل، کفن و تدفین اموات درگذشته بر اثر ابتلا به ویروس کرونا در سراسر کشور انجام می‌شود که باید ابتدا قدردان این عزیزان باشیم که خود را در معرض خطر قرار می‌دهند. فراموش نکنیم احترام به پیکر مسلمان واجب کفایی است و اگر انجام نشود گناه آن بر عهده همه است و اگر عده‌ای این کار را انجام دهند از عهده همه مسلمانان برداشته می‌شود.

کار طلاب هم مانند کادر درمانی مجاهدت است و باید از آنها تقدیر کرد

حال جمعی از طلبه‌های جوان پای این کار ایستاده‌اند و این امر واجب را با رعایت ملاحظات بهداشتی انجام می‌دهند این طلاب امروز به واقع مجاهدت می‌کنند همچنان که کادر درمانی و پزشکی در بیمارستان‌ها در حال مجاهدت هستند و این اقدامات برای ما ارزشمند است و باید قدردان همه این عزیزان باشیم.

در این راستا برنامه‌هایی هم برای آموزش طلاب داشتید؟

همان طور که قبلاً هم اشاره شد این کار به صورت کاملاً داوطلبانه انجام شده و این عزیزان بدون هیچ چشم‌داشتی برای شست‌وشو و تدفین اموات اعلام آمادگی کرده‌اند. جالب است استقبال طلاب هم از این اقدام بسیار خوب بود. در این راستا پیش از آغاز کار، دوره آموزشی، توجیهی باحضور طلاب خواهر و برادر برگزار شد و در این دوره ضمن بیان نکات شرعی و بهداشتی، موضوعاتی چون نحوه استفاده از ابزار و وسایل و نکات پیشگیری هم به صورت شفاهی و هم به صورت عملی به طلاب آموزش داده شد.