بلاتکلیفی صفرهای مازاد اسکناس ها

تاریخ انتشار: 1401/4/25 14:57     /     کد خبر : 5488     /     دسته خبر : اقتصادی

سخن نیوز / روزنامه مردم سالاری / اقتصــادی / محمدحســین روانبخش/ داســتان حدف صفرهــا از پول ملی نزدیک به دو دهه اســت کــه در اقتصاد ایران مطرح اســت. تجربه کشــورهای دیگر در این زمینه نشــان می داد که در زمانی که ثبات اقتصادی در کشــور شکل بگیرد و تورم کنترل شده باشد، می توان با حذف صفرهای اضافی از واحد پول کشــور، مشکالت ناشی از این صفرهــای اضافی را کم کرد.

تجربه ترکیه ملموس ترین تجربه برای ایران بود. ارزش »لیر ترکیه« در سال ۲۰۰۱ به اندازه ای پایین آمده بود که هر دالر آمریــکا برابر با یک میلیون و ۶۵۰ هزار لیر شــده بود. چهار سال بعد ر سال ۲۰۰۵ دولت این کشورتصمیم گرفت با حذف ۶ سفر از واحد پول کشور و تبدیل لیر ترکیه به »لیر جدید ترک« مشکل این صفرهای اضافه را حل کند اما پیش از آن ترکیه به ثباتی نسبی در اقتصاد دست پیدا کرده بود.

در ایران اما پس از پایان دولت سید محمد خاتمی که وضعیت اقتصادی رو به ثبات می رفت و رشد اقتصادی مطلوبی وجود داشــت، اقتصاد هیچ گاه سرو سامانی پیدا نکرد. ناتوانی و ســوء مدیریت دولت احمدی نژاد باعث شد در سال هایی که نفت به شدت گران شــده بود، افزایش درآمد کشــور هیچ فایده ملموسی برای مردم نداشــته باشد و گرانی و تورم همچنان بــاال و باالتر رود . اما دولتی که همــه رفتارهایش نوعی نمایش و مردم فریبی بود بســیار تمایل داشت تا »سه صفر« از پول ملی بردارد ! بــا این حال و علی رغم تبلیغات زیاد دولت احمدی نژاد این مساله انجام نشد.

دولت روحانی هم یکبار دیگر و بخصوص در سال های پایانی به یاد حذف صفر از پول ملی افتاد و در مرداد ماه ۱۳۹۸ الیحه ای با عنوان »اصالح قانون پولی و بانکی کشور« به مجلس فرســتاد تا بر اساس آن چهار صفر از پول ملی حذف شود و واحد پول هم به »تومان« تغییر کند. این الیحه اگرچه در بهمن ماه همانسال در کمیســیون اقتصادی مجلــس به تصویب رســید و در ابتدای سال ۱۳۹۹ نیز کلیات آن در صحن علنی مجلس به تصویب رســید.

بر اســاس این الیحه فرایند اجرای این طرح پنج سال است. ایرادهایی که شــورای نگهبــان به نصوبه مجلس گرفــت و آن را به مجلس بازگرداند و همچنین تغییر دولت، موجب شد تا این مصوبه تقریبا به فراموشــی سپرده شــود. با تشکیل دولت ابراهیم رئیسی به نظر می رسید که این الیحه چندان جدی گرفته نمی شود.

در واقــع تورم بــاالی ۴۰ درصد که در دو سال آخر دولت روحانی شکل گرفته و در یک ســالی که از دولت جدید می گذرد ادامه پیدا کرده اســت، چنان باالست که عمال حذف ۴ صفر مشکلی را از کشور حل نمی کند. با وجود چنین تورم فقط ۲۷ ســال طول می کشد تا یکبار دیگر چهار صفر حذف شــده جای خود را به دست آورد! به این ترتیب منطقی این است که تا زمانی که واقعا تــورم پایین نیامده و مثال به کمتر از ده درصد نرسیده اســت این اقدام فقط دو یا ســه دهه تاثیر دارد و بــرای همین هم اصوال توصیه صاحب نظران به دولتمردان مختلف این است که اول به فکر کاهش تورم باشند.

اما گویا دولت ها به این نتیجه اعالم نشده رسیده اند که رســیدن به چنین تورمی نشدنی است و برای همین هم در آن زمینه سخنی نمی گویند. دولت رئیسی هم که مدعی ثبات اقتصادی و کاهش شیب تورم است، از خردادماه با افزایش تورم نقطه به نقطه مواجه شــده و به نظر نمی رســد خوش باورترین افراد هم تصور کنند که این دولت می تواند تورم را تک رقمی کند. در این اوضاع و احــوال حاال اتفاقی افتاده که نشان می دهد دولت یکبار دیگر به داستان »حذف ۴ صفر از پول ملی« بازگشــته است.

انتشار اسکناس های تازه هزار و دوهزار تومانی در پایان هفته گذشــته که در آنها چهار صفر در قســمت باالی اســکناس کمرنگ شده و در قســمت پایین هم کال حذف شــده نشان داد که از نظر دولت فعلی هم داســتان حذف چهار صفر الزم اســت.

این اسکناس ها اگرچه در زمان ریاست همتی بر بانک مرکزی طراحی شــده و امضای او را دارد، اما در صورتی که با سیاست های دولت فعلی مغایر بود، امکان تغییر را داشــت. با همه این احوال شاید بتوان گفت که اصرار بر تغییر واحد پول و حذف چهار صفر فقط از نظر روانی و آسان شدن محاسبات برای مردم مفید فایده باشد.

مرنضی افقه کارشناس اقتصادی به تازگی در این باره تصریح کرده: در این مورد مهم آن اســت که بدانیم این امر با چه هدفی صورت می گیرد. اگــر منظور کم کــردن هزینه های فکری، ذهنی، حســابداری و فیزیکی باشد، به خصوص آنکه برخی از مردم دانش کافی برای حســاب و کتاب های این چنینی را ندارند، این امر می تواند بسیار موثر باشد.

وی افزود: اما اگر می خواهیم اســتناد به برخی کشورها داشته باشــیم در این مورد که حذف صفر پول ملی همراه با کاهش تورم بوده است، من به این امر اعتقادی ندارم و معتقدم بخش قابل توجهی از ریشه های تورمی ما ناشی از عوامل غیر اقتصادی است و آن قسمت اقتصادی اش هم شاید بشود با بازی کــردن با متغیرهــای اقتصادی مثل نقدینگی تا حد محدودی توجیه کرد.

افقــه تصریح کرد: بخــش قابل توجهی از ریشــه های تورمی کشور مزمن و غیر اقتصادی اســت، بنابراین بــازی کردن بــا متغیرهای اقتصادی مثــل نقدینگی هم برای کنترل این تورم تاثیرگذاری محدودی دارد.

همچنین کامران ندری، کارشناس اقتصادی با اشــاره به ایــن موضوع که ایــن اقدام هیچ ارتباطی به کنترل تورم ندارد؛ گفت: حذف صفر از پول ملی هیچ تاثیری بر روی تورم نمی گذارد و اگر می شــد بحران تورم را با حذف چهار تا صفر حل کرد شــرایط خیلی ایده آل می شــد و اســکناس های هزار و دو هزار تومانی نیز در اقتصاد ما اصال کاربردی ندارند و شخصی از این اسکناس ها استفاده نمی کند.

ندری در ادامه با اشــاره به این موضوع که این اقدام هیچ توجیه اقتصادی ندارد؛ گفت: در زمان آقای همتی نیز انتقاداتی مطرح می شــد که این اقدامــات تاثیری نخواهد داشــت اما توجیه آقای همتی این بوده است که این اقدام ضرر و هزینه ای نیز ندارد و عملی خنثی است که نه مثبت اســت و نه منفی و تنها به لحاظ حســابداری محاسبات مردم را ساده و آسان تر خواهد کرد.