🔴با نبود مرحوم هاشمی تشدید اختلافات درون گفتمانی اصلاح طلبان ادامه دارد🔴

با نبود مرحوم هاشمی تشدید اختلافات درون گفتمانی اصلاح طلبان ادامه دارد

تاریخ انتشار: 1400/10/20 8:54 / کد خبر : 5031 / دسته خبر : خبر سیاسی

نبود ایـــن ویژگی ها در فـــرد دیگری به جز مرحوم هاشمی رفسنجانی باعث شده است درســـت در برهه های زمانی مختلف شاهد افول اثرگـــذاری اصلاح طلبان و اعتدالیون بر فضای سیاسی کشور و تشدید اختلافات درون گفتمانی آنها باشیم.

سخن نیوز : / روزنامه فرهیختگان / پنج سال از رحلت مرحوم هاشمی رفسنجانی می گذرد ، مرحوم هاشمی از چهره های موثر در نهضت امام خمینی (ره) و پیروزی انقلاب اسلامی بود که پس ازانقلاب نیز در نهادهای مختلفی مانند مجلس شورای اسلامی ، دولت ، مجلس خبرگان رهبری و مجمع تشخیص مصلحت نظام عهده دار سمت ریاست بود.

عهده دار شدن این مسئولیت ها توسط مرحوم هاشمی از وی شخصیت برجسته و کم نظیری در تاریخ انقلاب اسلامی ساخته است ، به طوری که به لحاظ تعدد و تنوع در عهده دار شدن مسئولیت های کلان سیاسی ، ما چهره ای بدیل هاشمی در جمهوری اسلامی نداریم.

کارنامه سیاسی هاشمی نیز مانند کارنامه مدیریتی وی پر از فرازونشیب است و قابل تامل ؛ وی در سال های دهه60 و دهه70 از چهره های برجسته اعتدالی جناح راست جمهوری اسلامی بود اما از جایی به بعد در دهه80 شمسی به یکی از رهبران و وزنه های اصلی اصلاح طلبان در کشور تبدیل شد ، البته روابط میان هاشمی رفسنجانی و اصلاح طلبان با فرازوفرودهای زیادی همراه بوده است.

اصلاح طلبان پس از پیروزی در انتخابات دوم خرداد76 سرمست از رای 20میلیونی سیدمحمد خاتمی ، در سال های پایانی دهه70 دست به تخریب شخصیت سیاسی هاشمی به عنوان برجسته ترین نماد سیاسی جناح راست یا بهتر بگوییم جناح رقیب اصلاحات که آن روزها مجلس پنجم و قوه قضائیه را در دســـت داشـــتند ، زده و در این مســـیر حتی به کنایه هاشمی را عالیجناب سرخپوش خطاب می کردند.

این تخریب ها آنقدر گسترده بود که درنتیجه آن در انتخابات مجلس ششم لیست انتخاباتی پیروان امام و رهبری با سرلیستی اکبر هاشمی رفســـنجانی از لیست انتخاباتی یاران خاتمی شکست کامل خورد و هاشمی نیز منتخب بیســـتم مردم تهران شد ، اما وی ترجیح داد در مجلس اصلاح طلب ششم یک نماینده عادی نباشد و با نگارش نامه ای سرگشـــاده خطاب به مردم تهران ضمن گلایه صریح از تخریب هایی که علیه شخصیت وی صورت گرفته ، از حضور در مجلس انصراف دهد.

وقایع سال های پایانی دهه70 یک روی سکه تعامل هاشمی و اصلاح طلبان بود ، روی دیگر سکه همان طور که اشاره کردیم ، به بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال84 مربوط می شود.

در مرحله دوم این انتخابات اصلاح طلبان از هاشمی در برابر احمدی نژاد حمایت کردند. این حمایت سیاسی باعث شد در آینده نیز با گذر زمان و تغییر شرایط رابطه تیره میان یاران خاتمی و هاشمی تبدیل به یک رابطه دوستانه و حتی بعد از انتخابات ریاست جمهوری دهم تبدیل به یک ارتباط ایدئولوژیـــک و محوری شـــود.

در نتیجه این ارتباط ایدئولوژیک هاشمی تا پایان عمر خود از وزنه های مهم اصلاح طلبان در حاکمیت و فضای سیاسی کشور بود که در بسیاری از برهه های تاریخی و مهم شخصیت محـــوری وی عامل اصلی ایجـــاد وحدت گفتمانی و کارکردی میان تمامـــی طیف های اصلاح طلب و چهره های اعتدالی شـــد.

برای درک بهتر اثرگذاری شخصیت هاشمی در جبهه اصلاحات و توفیقات آن در انتخابات های مختلف نیاز است به بررسی شرایط سیاسی کشـــور پس از انتخابات ریاست جمهوری دهـــم بپردازیم.

بعـــد از اتفاقات ایـــن انتخابات و نقش آفرینـــی منفی کاندیداهای اصلاح طلب در به آشوب کشیدن کشور با ادعای واهی تقلب ، بسیاری از چهره های اصلاح طلـــب رودرروی حاکمیت قرار گرفتند ، این رودررویی باعث شـــد آنها صندلی های خـــود را بعد از مدتی کوتـــاه در نهادهای انتصابی و انتخابی جمهوری اســلامی به جز مواردی اندک در مجمع تشخیص مصلحت نظام و مجلس نهم از دست بدهند.

دراین شرایط که اصلاحات در بدترین شرایط تشــکیلاتی خود به سر می برد حتی خوش بین ترین چهره اصلاح طلب نیز پیش بینی قدرت گرفتن این جناح سیاســـی را در حاکمیت نداشت ، اما درســـت در انتخابات ریاست جمهوری بعدی در سال92 با نقش آفرینی هاشمی رفسنجانی ، اصلاح طلبان توانستند بعد از وحدت و اجماع گفتمانی با اعتدالیون در ریاست جمهوری پیروز شده و بار دیگر در دولت حسن روحانی به قدرت بازگردند.

این فرآیند در انتخابات مجلس دهم نیز ادامه پیدا کرد و بازهم اصلاح طلبان توانستند به وسیله ائتلاف با چهره های اعتدالی و یاران هاشمی اکثر کرسی های مجلس را فتح کنند.

انتخابات مجلس دهم آخرین انتخاباتی بود که در زمان حیات مرحوم هاشمی رفسنجانی برگزار شد. با رحلت هاشمی رفسنجانی اصلاح طلبان بیشترین ضربه را از عدم حضور ایشان در بعد تشکیلاتی خود خوردند. در نبود مرحوم هاشمی رفسنجانی به جز انتخابات ریاســـت جمهوری دوازدهم دیگر اصلاح طلبان نتوانستند در انتخابات ها و مسائل سیاسی مختلف به یک وحدت گفتمانی برسند.

برهمین مبنا در 5سال گذشته همواره شاهد اختلاف نظرهای جدی میان اعضای جبهه اصلاحات با یکدیگر بوده ایم ، این اختلاف ها در انتخابات های مختلف بروز بیرونی خود را به طور کامل نشان داده است. به عنوان مثال درهمین انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم با وجود آنکه از ماه ها قبل نهادی متشکل از نمایندگان احزاب اصلاح طلب تحت عنوان نهاد اجماع ساز اصلاح طلبان به ریاســـت بهزاد نبوی و با حمایت سیدمحمد خاتمی شکل گرفته بود تا سیاست های انتخاباتی این جناح سیاسی را تعیین و ابلاغ کند ، اما در نهایت پس از برگزاری جلسات متعددد نظرخواهی ، اصلاح طلبان نتوانستند به یک راهبرد اجماعی پیرامون نحوه مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری سیزدهم برسند و به همین دلیل در روزهای منتهی به انتخابات شاهد تشکیل ائتلاف دیگری از سوی چند حزب اصلاح طلب به نام ائتلاف جمهور در حمایت از عبدالناصر همتی بودیم .

مشابه همین اتفاق در انتخابات مجلس یازدهم نیز رخ داد ؛ بعد از آنکه احزاب اصلاح طلب برســـر حضور یا عدم حضور فعال در انتخابات به جمع بندی نرســـیدند چند حزب اصلاح طلب در تهران جداگانه لیســـتی به نام یاران هاشمی ارائه دادند ؛ لیستی که به طور کامل در انتخابات شکست خورد. مثال هایـــی که زده شـــد علاوه بـــر اینکه نشـــان دهنده تاثیر منفـــی رحلت مرحوم هاشمی رفســـنجانی بر فضای تشکیلاتی اصلاح طلبان اســـت از بُعد دیگری نیز قابل پرداخت است ، آن بُعد به عدم توانایی دیگر رهبران نیروهای اعتدالـــی و اصلاح طلب مانند حسن روحانی و سیدمحمد خاتمی در مدیریت درست فضای سیاسی و تشکیلاتی این جناح سیاســـی مربوط می شود.

به نظر می رسد ویژگی های شخصیتی کم نظیری در مرحوم هاشمی وجود داشته که منحصربه فرد بوده و دیگر رهبران اصلاح طلب و اعتدالی فاقد آن هســـتند مانند ریسک پذیر بودن ، شناخت درســـت از بدنه اجتماعی ، تعامل درســـت و سازنده با حاکمیت و دیگر نهادها و... . نبود ایـــن ویژگی ها در فـــرد دیگری به جز مرحوم هاشمی رفسنجانی باعث شده است درســـت در برهه های زمانی مختلف شاهد افول اثرگـــذاری اصلاح طلبان و اعتدالیون بر فضای سیاسی کشور و تشدید اختلافات درون گفتمانی آنها باشیم.